[Φωτ.Νίκος Καλομοίρης]
Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι κυρίαρχες αξίες του καπιταλιστικού συστήματος, αν και κυρίαρχες, δέχονται ισχυρή αμφισβήτηση. Ωστόσο αν και υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις, κυρίως από τις παλιές «φαρέτρες» των εκδοχών του αναρχισμού, του κομμουνισμού και της νεώτερης οικολογίας, αυτές οι προτάσεις δεν είναι αξιόπιστες. Η δημιουργία Ελεύθερων Κοινωνικών Χώρων μέσω καταλήψεων ή όχι, όσο και να είναι ελκυστική ως ιδέα, δεν είναι κάτι το νέο που να αποτελεί μια αξιόπιστη συνολική πολιτική ή εναλλακτική πρόταση.
Αυτές οι «νησίδες αυτοδιαχείρισης», ή της «κοινής διαβίωσης» υπήρχαν στη Ρωσία από την εποχή του Τολστόι, τις περισσότερες φορές απομονώθηκαν από τον κόσμο, «γκετοποιήθηκαν» και δεν άντεξαν στο χρόνο. Δείγματα «κοινής διαβίωσης» ή «περιφρόνησης» του καπιταλιστικού τρόπου ζωής και «επιστροφή στη φύση» διαβάζουμε στην «Κοιλάδα του φεγγαριού» (1913) του Τζάκ Λόντον, ή με τη «μόδα» (κατ΄ άλλους κίνημα) των χίπις τη δεκαετία του ’60 κ.λπ.
Στις μέρες μας οι ποικιλόμορφοι Ελεύθεροι Κοινωνικοί Χώροι, προσφέρονται ως χώρος συνάντησης, δημιουργίας, όσμωσης, εκπαίδευσης, καλλιέργειας της ατομικής ευθύνης και του εθελοντισμού, ψυχαγωγίας, πολιτικού – πολιτιστικού «εργαστηρίου» ανεύρεσης μιας συμμετοχικής και εναλλακτικής παρέμβασης και ζωής μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, όχι όμως ως «πολιτικό ορμητήριο» ή «καθοδηγητικό κέντρο πολιτικών ή κοινωνικών επιχειρήσεων».
Η πρόταση του J. Holloway «Ν΄ αλλάξουμε τον κόσμο, χωρίς να πάρουμε την εξουσία» μπορεί να φαίνεται ουτοπική και άμεσα μη πραγματοποιήσιμη, υπάρχουν όμως μέσα της στοιχεία και αξίες τις οποίες μπορούμε να εφαρμόσουμε ακόμα και μέσα στον καπιταλισμό, να «απαλύνουμε» τον πόνο που αυτός προκαλεί, και ενδεχομένως μέσα στο «πολιτικό – πολιτιστικό εργαστήρι» να δημιουργήσουμε ανθρώπινες ή και συλλογικές σχέσεις εμπιστοσύνης και συνεργασίας για μια εναλλακτική πρόταση τόσο απέναντι στον καπιταλισμό, όσο και απέναντι στον εφαρμοσμένο σοσιαλισμό (σοσιαλδημοκρατία ή υπαρκτό τύπου ΕΣΣΔ).
Η εναλλακτική αντικαπιταλιστική πρόταση δεν μπορεί να έχει ούτε να αναγνωρίζει «πρωτοπορίες», ούτε όμως και να είναι χύμα. Οφείλει να αξιοποιήσει τα καλύτερα στοιχεία του αναρχισμού (άμεση δημοκρατία, αντιιεραρχία), του σοσιαλισμού (αλληλεγγύη, δικαιοσύνη, ίδιες ευκαιρίες, κοινωνικό κράτος), της οικολογίας (σκέψου παγκόσμια – δράσε τοπικά, σεβασμό στη φύση και διατήρηση της βιοποικιλότητας, αποανάπτυξη ) κ.λπ. αλλά και να αξιοποιήσει πλευρές του καπιταλιστικού συστήματος όπως προγραμματισμός, έλεγχος, επιβράβευση, αξιοποίηση της τεχνολογίας, υπευθυνότητα, προσωπική διάκριση.
Η εκτίμηση είναι ότι οι νέοι άνθρωποι με τη συμμετοχή τους στους Ελεύθερους Κοινωνικούς Χώρους θα εμπλουτίσουν (θετικά ή αρνητικά) τις εμπειρίες τους, θα γίνουν περισσότερο υπεύθυνοι συμμετέχοντας σε κοινές δράσεις και ιδιαίτερα αναλαμβάνοντας προσωπικές πρωτοβουλίες.
Οι παραπάνω σκέψεις που διατυπώνονται είναι γενικές δεν "φωτογραφίζουν" και δεν αποτιμούν κανέναν ΕΚΧ.
Όταν η οργανωμένη τοπική κοινωνία αδιαφορεί για τις υποδομές της (εγκαταλελειμενα κτίρια και αδόμητους χώρους, τότε νομιμοποιούνται οι πολίτες να αναλαμβάνουν την λειτουργία τους.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι πολίτες επίσης κρίνονται με το έργο τους αν υπηρετούν την πόλη, το αειφόρο μέλλον, και τον άνθρωπο.
Όσο τις λογικές των πολιτικών ορμητηρίων για ανατροπή του καπιταλισμού μόνο γκετοποίηση μπορούν να προκαλέσουν.
(ελεύθεροι) κοινωνικοί χώροι δεν ορίζουν την ελευθερία όποιοι χρησιμοποιούν εγκαταλελειμένους χώρους. Με αυτό το τρόπο ο ορισμός χάνει το περιεχόμενό του, και σηματοδοτεί μάλλον το αντίθετο.